วันกรมปรมานุชิตชิโนรส


"วันกรมปรมานุชิตชิโนรส"



        วันที่ ๑๑ ธันวาคม ของทุกปีเป็น "วันกรมปรมานุชิตชิโนรส" หรือวันคล้ายวันประสูติสมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส (พระองค์เจ้ามนุษยนาคมานพ มนุสฺสนาโค) "มหาสังฆปรินายก ปธานาธิบดีแห่งสงฆ์"  สมเด็จพระสังฆราชเจ้าองค์ที่ 7 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์  ผู้ทรงเป็นปราชญ์ทั้งคดีโลกและคดีธรรม พระองค์ทรงพระอัจฉริยภาพหลายด้าน ในทางอักษรศาสตร์ ก็ได้ทรงงานพระนิพนธ์ทั้งร้อยกรองและร้อยแก้ว ไว้เป็นจำนวนมาก งานพระนิพนธ์ในสมเด็จพระมหาสมณเจ้าฯ สามารถจำแนกเป็นประเภทต่าง ๆ ได้ดังนี้ 

๑. งานพระนิพนธ์ร้อยกรอง
   ๑.๑ ประเภทโคลง มี ๕ เรื่อง 
      ๑.๑.๒ โคลงกลบท
      ๑.๑.๒ โคลงจารึกศาลาราย และโคลงจารึกหน้าศาลาพระมหาเจดีย์
      ๑.๑.๓ โคลงภาพคนต่างภาษา
      ๑.๑.๔ โคลงภาพฤาษีดัดตน
      ๑.๑.๕ โคลงดั้นเรื่องปฏิสังขรณ์วัดพระเชตุพน
   ๑.๒ ประเภทร่าย มี ๒ เรื่อง
      ๑.๒.๑ ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก
      ๑.๒.๒ ร่ายทำขวัญนาคหลวง
   ๑.๓ ประเภทลิลิต มี ๒ เรื่อง
      ๑.๓.๑ ลิลิตตะเลงพ่าย
      ๑.๓.๒ ลิลิตกระบวนแห่พระกฐินพยุหยาตราทางชลมารคและสถลมารค
   ๑.๔ ประเภทฉันท์ มี ๘ เรื่อง
      ๑.๔.๑ สรรพสิทธิ์คำฉันท์
      ๑.๔.๒ กฤษณาสอนน้องคำฉันท์
      ๑.๔.๓ ฉันท์กล่อมช้างพัง และกาพย์ขับไม้กล่อมช้างพัง
      ๑.๔.๔ ตำราฉันท์มาตราพฤติ
      ๑.๔.๕ ตำราฉันท์วรรณพฤติ
      ๑.๔.๖ สมุทรโฆษคำฉันท์ตอนปลาย
      ๑.๔.๗ จักรทีปนีตำราโหราศาสตร์
      ๑.๔.๘ ฉันท์สังเวยกลองวินิจฉัยเภรี
   ๑.๕ ประเภทกลอน มี ๑ เรื่อง คือ กลอนเพลงยาวเจ้าพระ

๒. งานพระนิพนธ์ร้อยแก้ว
   ๒.๑ ปฐมสมโพธิกถา ฉบับภาษาบาลี มีต้นฉบับอยู่ในหอสมุดแห่งชาติ เป็นพระคัมภีร์ใบลานจำนวน ๓๐ ผูก ผูกละประมาณ ๒๔ หน้า เมื่อปริวรรตเป็นอักษรไทยและแปลออกมาแล้วจะเป็นหนังสือหนาประมาณ ๒,๑๖๐ หน้า หรือประมาณ ๒๗๐ ยก ซึ่งเป็นหนังสือพระพุทธประวัติฉบับที่มีขนาดหนาที่สุดในโลก
   ๒.๒ คำประกาศบรมราชาภิเษกรัชกาลที่ ๔
   ๒.๓ พระราชพงศาวดารสังเขป และพระราชพงศาวดารย่อ
   ๒.๔ คำฤษฏี (หนังสือรวบรวมศัพท์) 
   ๒.๕ พระธรรมเทศนาพระราชพงศาวดารสังเขป

วรรณกรรมศาสนา 
        ได้ทรงพระนิพนธ์เรื่องปฐมสมโพธิกถา ร่ายยาวมหาเวสสันดรชาดก หรือร่ายยาวมหาชาติ ซึ่งนับเป็นวรรณกรรมชิ้นเอกทางพระพุทธศาสนาในสมัยรัตนโกสินทร์ พระราชพงศาวดาร ฉบับสมเด็จกรมพระปรมานุชิตชิโนรส เทศนาพงศาวดารกรุงศรีอยุธยา ลิลิตกระบวนพยุหยาตราพระกฐินสถลมารค และชลมารค ทรงนิพนธ์วรรณกรรมที่เลื่องลืออีกหลายเล่ม ที่นับถือกันว่าเป็นขุมทรัพย์ทางปัญญาของไทยในด้านพระพุทธศาสนาและวรรคดี 

ในทางพระพุทธศิลป์ 
        ได้ทรงคิดแบบพระพุทธรูปปางต่าง ๆ ถวายพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยทรงเลือกพระอิริยาบถต่าง ๆ จากพุทธประวัติเป็นจำนวน 37 ปาง เริ่มตั้งแต่ปางบำเพ็ญทุกขกิริยา จนถึงปางห้ามมาร พระพุทธรูปปางต่าง ๆ เหล่านี้  ในทางพุทธศิลป์ ได้ทรงคิดแบบพระพุทธรูปปางต่างๆ ถวายพระบาทสมเด็จนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งมีพระราชประสงค์จะทรงบำเพ็ญพระราชกุศลให้เหมือนอย่างโบราณกษัตริย์ครั้งกรุงศรีอยุธยาได้เคยทรงบำเพ็ญ โดยทรงคิดเลือกพุทธอิริยาบถต่างๆ จากเรื่องพุทธประวัติเป็นจำนวน ๓๗ ปาง ได้เป็นต้นแบบพระปางสมัยรัตนโกสินทร์สืบมา

        ในปี พ.ศ. ๒๕๓๒ องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติ (UNESCO) ได้มีมติรับข้อเสนอของคณะผู้แทนไทยในการประชุมสมัยสามัญครั้งที่ ๒๕ ที่สำนักงานใหญ่กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส ประกาศยกย่อง สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระปรมานุชิตชิโนรส เป็นบุคคลผู้มีผลงานดีเด่นทางด้านวัฒนธรรมระดับโลก ประจำปีพุทธศักราช ๒๕๓๓ นับเป็นพระสงฆ์รูปแรกที่ได้รับการถวายเกียรตินี้ และได้กันร่วมจัดกิจกรรมฉลองเนื่องในวันคล้ายวันประสูติครบ ๒๐๐ ปี เมื่อวันที่ ๑๑ ธันวาคม พ.ศ. ๒๕๓๓

พระมหาสมณเจ้าฯ.................จอมกวี โลกเฮย
ยูเนสโกสดุดี.........................ปราชญ์เจ้า
ผู้นำศาสนจักรศรี....................สังฆราช
พระอัจฉริยะประจักษ์กล้า........ประดุจแก้วมณี


Comments